Memorandum dla Pana Prezydenta Rzeczypospolitej

W kwestii rozwiązań prawnych o samorządzie terytorialnym…

I. Stowarzyszenie stoi na stanowisku, że sprawą o kluczowym znaczeniu dla Państwa Polskiego, w tym także dla samorządu terytorialnego jest kwestia ordynacji wyborczej do Sejmu i wprowadzenie na miejsce ordynacji obecnie obowiązującej wyborów w jednomandatowych okręgach wyborczych (JOW) na wzór brytyjskiego systemu First-Past-The-Post. Obecna ordynacja wyborcza generuje niekorzystną z punktu widzenia obywateli strukturę partii politycznych, które zamiast promowania ważnych koncepcji ustrojowych i państwowych i organizowania obywateli wokół proponowanych rozwiązań – stały się potężnymi i pasożytniczymi grupami interesu, dla których samorządy terytorialne stanowią jedynie należny im partyjny łup. Partyjne walki o podział tych łupów na szczeblu samorządowym niejednokrotnie paraliżują podejmowane przez obywateli wysiłki racjonalnego rozwiązywania spraw publicznych.

II. Stowarzyszenie uważa, ze Prezydent Rzeczypospolitej powinien wykorzystać swoje prerogatywy konstytucyjne dla zarządzenia referendum obywatelskiego w sprawie wprowadzenia JOW w wyborach do Sejmu. Do takiego kroku upoważnia Go i zobowiązuje przeprowadzona w 2005 roku akcja zbierania podpisów pod wnioskiem o referendum „4 razy TAK”, jak również wielokrotnie deklarowana przez Platformę Obywatelską wola wprowadzenia JOW w wyborach do Sejmu.

III. Stowarzyszenie w swojej działalności popularyzuje i propaguje pogląd, że naturalnym i właściwym sposobem wyboru przedstawicieli społeczności obywatelskich są wybory w JOW, albowiem, jak argumentuje Karl Popper w swoim fundamentalnym opracowaniu „O demokracji” jedynym obowiązkiem reprezentanta obywateli jest odpowiedzialność przed wyborcami. Realizację takiej odpowiedzialności najpełniej umożliwiają wybory w JOW. Dlatego Stowarzyszeni popiera i będzie popierać wszelkie działania zmierzające w kierunku wprowadzenia JOW na wszystkich szczeblach samorządu terytorialnego. Stowarzyszenia uważa, że proponowane zmiany, które mają wprowadzić JOW tylko w gminach poniżej 40 tysięcy mieszkańców są dalece nie zadowalające.

IV. W kwestii komitetów wyborczych uważamy, ze żadne komitety wyborcze nie są wyborcom do niczego potrzebne: zasadą kandydowania, które najpełniej zachowuje bierne prawo wyborcze obywateli jest kandydowanie wolne dla każdego. Do zarejestrowania kandydata na radnego, wójta, burmistrza, prezydenta miasta i na każde inne stanowisko z wyboru obywatelskiego powinno wystarczyć zgłoszenie kandydatury poparte co najwyżej 10 podpisami wyborców z danego okręgu. Skoro taka liczba podpisów wystarcza do zarejestrowania kandydata do Parlamentu Wielkiej Brytanii, Kanady czy innych krajów, to znaczy, ze jest to ilość najzupełniej wystarczająca do zarejestrowania kandydata na radnego, wójta czy burmistrza. Postulat ten odnosi się w pierwszym rzędzie do wyborów wójtów, burmistrzów i prezydentów miast. Warto przy tym rozważyć sprawę wpłacenia przez kandydat niewysokiej kaucji pieniężnej, dla uniknięcia zgłaszania kandydatów niepoważnych.

V. Uważamy, ze wszystkie wybory w JOW powinny się odbywać w jednej turze, a wiec na zasadzie „zwycięzca bierze wszystko”. Jak pokazuje praktyka wyborów wójtów, burmistrzów i prezydentów miast (a także doświadczenia francuskie), istnienie drugiej tury wyborów wpływa niekorzystnie na wynik wyborów i na atmosferę społeczną, a jest poważnym obciążeniem finansowym. Niekorzystne działanie drugiej tury sprowadza się przede wszystkim do tego, że konfliktuje ono społeczności wyborców, wprowadza elementy o charakterze korupcyjnym, zakulisowych uzgodnień pomiędzy przegranymi, którzy mają okazję łączyć się przeciwko kandydatowi cieszącemu się największym poparciem.

VI. Wprowadzenie JOW eliminuje równocześnie konieczność istnienia Centralnej Komisji Wyborczej: wybory powinny być rozstrzygane w JOW, na miejscu, w okręgu wyborczym, w którym powinien być powoływany Okręgowy Komisarz Wyborczy, nadzorujący prawidłowość i zgodność z prawem przeprowadzanych wyborów. Komisarz Wyborczy, po jawnym i publicznym przeliczeniu głosów, ogłaszał by przyznanie odpowiedniego mandatu.

Jerzy Przystawa
Prezes Zarządu