Czy męka Chrystusa dokonała się jako ofiara?

W ścisłym znaczeniu tego słowa ofiarą nazywamy czyn, którym oddajemy cześć Bogu, aby Go przebłagać. Św. Augustyn mówi, że „Prawdziwą ofiarą jest każde dzieło uczynione po to, abyśmy się włączyli do świętej społeczności z Bogiem. Innymi słowy: dzieło mające na celu to dobro, które może nas prawdziwie uszczęśliwić”. Chrystus zaś jak Augustyn tamże dodaje, „Sam siebie ofiarował w męce za nas”. A fakt, że Chrystus uczynił to z własnej woli, szczególnie podobał się Bogu, gdyż motywem tu była miłość.

W dalszym ciągu mówi Augustyn: „Tę prawdziwą ofiarę symbolizowały w rozmaity sposób liczne dawne ofiary świętych, które tę jedyną Ofiarę przedstawiały obrazowo przy pomocy wielu środków, podobnie jak dobieramy wielu słów, aby nie nudząc słuchaczy polecić jakąś jedną rzecz”.

W innym dziele Augustyna czytamy: „W każdej ofierze trzeba uwzględnić cztery rzeczy, a mianowicie: komu się ją składa, kto ją składa, co się składa i za kogo? Tu – jeden i ten sam jest prawdziwy Pośrednik, który pojednał nas z Bogiem przez ofiarę pokoju, stanowiąc jedność z tym, któremu ją złożył, jednocząc w sobie tych, za których ją złożył, będąc jednocześnie Ofiarnikiem i Ofiarą”.

Choć rzeczywistość jest poniekąd odpowiednikiem tego, co ją zapowiadało w Starym Testamencie, jednak całkowicie ze swoim symbolem się nie pokrywa, musi nad nim górować. Dlatego słusznie symbolem Ofiary Najdoskonalszej, jaką jest ofiara ciała Chrystusowego złożona za nas, były zwierzęta reprezentujące ciało Chrystusa, nie ludzie.

(i) Jest to Ofiara Najdoskonalsza, ofiaruje się w niej bowiem ciało należące do natury ludzkiej, w sposób stosowny ofiarowywane za wszystkich ludzi i przez ludzi spożywane w sakramencie Eucharystii.

(ii) Dzięki temu że jest śmiertelne i zdolne cierpieć, nadaje się do złożenia w ofierze.

(iii) Ponieważ było bez grzechu, skutecznie gładziło grzechy.

(iv) Ponieważ było ciałem samego ofiarnika, ofiara ta podobała się Bogu, bo Ten, który ofiarował swe ciało, czynił to z miłości.

Stąd słowa Augustyna: „Czyż można wziąć spośród ludzi na ofiarę za nich rzecz bardziej stosowną niż ludzkie ciało? I ofiarować coś odpowiedniejszego niż ciało śmiertelne? I cóż czystością swą może dorównać ciału, które bez skalania cielesną żądzą zostało zrodzone z dziewiczego łona i w nim poczęte dla oczyszczenia z win istot śmiertelnych? I co może być tak mile ofiarowane i przyjęte, jak ciało naszej żertwy, które się stało ciałem naszego Kapłana?”

Źródło: Thomas Aquinas, Summa Theologiae 3, q. 48, a. 3. Polskie wydanie: Suma teologiczna. Tom 26. Przełożył i objaśnieniami zaopatrzył ks. St. Piotrowicz.
Dobór tekstów według książki: St. Thomas Aquinas. Meditations for Lent. Passages selected by Fr. Mezard, O.P., trans. by Fr. Philip Hughes. London: Sheed and Ward, 1937.

Opłakiwanie Chrystusa. Fra Angelico, 1436/41, Muzeum św. Marka we Florencji.