Józef Baran-Chrząszczyński

[lobo3]

Józef Baran vel Chrząszczyński, postać którą znamy głównie ze szlaku turystycznego jego imienia z Góry Chełmskiej do Tychowa oraz ulicy, która istniała w czasach PRL, którą po 1990 roku radni ignoranci i nieucy, na fali zmian niesłusznych nazw ulic (Chrząszczyński był przedwojennym oficerem artylerii, odznaczonym Krzyżem Walecznych m.in. za obronę Modlina w 1939 roku, atakowanego przez 32. dywizję Wehrmachtu z Pomorza, żołnierzem konspiracji) zmienili na ulice Chełmską (boczna od Tradycji na oś. Bukowym).

[lobo3]

Baran Jóżef - , kpt art.
[1899-?], kpt. sł. st. art. [1936], żołnierz NOW/AK/NSZ/NZW, mjr , ps. „Lucjan”, Milczek”, „Major” vel Zakrzewski, vel Józef Chrząszczyński
Ur. 16 IX 1899 w Woli Żarczyckiej pow. łańcucki, syn Jana i Karoliny z d. Sawickiej. Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej 1919-1920. W okresie 1 XII 1920-18 III 1921 w Szkole Podchorążych Artylerii w Poznaniu. Mianowany ppor. sł. st. art. 1 IV 1921 z przydziałem do 4 dac w Grudziądzu. Z dniem 12 X 1921 4 dac zostaje włączony jako I dywizjon do utworzonego 8 pac. W VII 1923 wraz z dywizjonem zostaje przeniesiony z Grudziądza do Torunia, gdzie stacjonowało dowództwo 8 pac. Awansowany do stopnia por. sl. st. art. 1 IV 1923. Następnie w 8 pac pełni różne funkcje m. in. d-ca baterii w I dywizjonie. Do stopnia kpt. awansowany 1 I 1936. W latach 1937-1939 pełnił funkcję oficera mobilizacyjny 8 pac. W VIII 1939 zostaje d-cą nadwyżek 8 pac. Wraz z oddziałem nadwyżek miał być przewieziony do Ośrodka Zapasowego Artylerii Ciężkiej nr 4 w Przemyślu. W wyniku działań wojennych z częścią oddziału dotarł do Puszczy Kampinoskiej, gdzie 18 IX 1939 rozwiązał oddział a następnie z grupą żołnierzy przedostał się do Modlina, gdzie od 20 IX 1939 obejmuje dowództwo 2 baterii w I dywizjonie 8 pal. Walczy w obronie Modlina. Po kapitulacji Modlina od 29 IX 1939 w niewoli niemieckiej. Przebywał w przejściowym obozie jenieckim w Działdowie, skąd zostaje zwolniony w X 1939. Po zwolnieniu z niewoli powraca w rodzinne strony. Od jesieni 1939 podejmuje działalność konspiracyjną. Na przełomie 1939/1940 organizował w formie szkieletowej batalion konspiracyjny „Ziemi Leżajskiem” w ramach Organizacji Wojskowej Stronnictwa Narodowego przekształconego potem w NOW. Aresztowany przez gestapo 16 V 1941 i uwięziony w więzieniu w Przemyślu, skąd udało mu się zbiec w VI 1941 po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej. Ukrywał się w Jarosławiu, potem do końca XI 1942 we wsi Maleniska w gospodarstwie rolnym członka NOW. W XI 1942 wyjechał do swej siostry zam. w Łosicach pow. Siedlce, gdzie pod przybranym nazwiskiem Zakrzewski podejmuje pracę w spółdzielni rolniczej. Jednocześnie podejmuje działalność w strukturach NSZ. Od połowy II 1943 pełni funkcję k-dta Okręgu IV C Rzeszowskiego NSZ. Od VI 1943 ponownie w szeregach NOW, gdzie pełni funkcję szefa sztabu w Komendzie Okręgu Rzeszów NOW. Po scaleniu NOW z AK pełni funkcję oficera artylerii w sztabie Podokręgu Rzeszów AK, potem oficer sztabu Inspektoratu Rejonowego AK Przemyśl. Od połowy X 1944 ponownie podejmuje działalność w NSZ /nie scalonego/. Miał pełnić w okresie XI 1944-II 1945 funkcję szefa sztabu Komendy Okręgu Kraków NSZ, a od 26 II 1945 szef sztabu w Okręgu Rzeszowskim NZW. Zagrożony aresztowaniem w drugiej połowie 1945 wyjechał w koszalińskie, gdzie został aresztowany w VIII 1948 przez UB i uwięziony.
Dalsze losy n/n
Odznaczony: SKZ

Zb. Moszumański. Wojenne Szkoły Dla Oficerów Artylerii /1914-1921/. Pruszków; Roczniki oficerskie 1924,1928,1932;
R. Rybka – K. Stepan. Rocznik oficerski 1939. Kraków 2006;
K. Karczmarski. Podziemie narodowe na Rzeszowszczyźnie 1939-1944. Rzeszów 2003
(inf. Tadeusz Łaszczewski )

Źródło: Genealogia, Stankiewicze z przyjaciółmi (www.stankiewicz.e.pl).

[jadzik]

którą po 1990 roku radni ignoranci i nieucy, na fali zmian niesłusznych nazw ulic ...

Może czerpali wiedze z nekrologu zamieszczonego w organie (Głos Koszaliński Nr 108, 2.05.1969), w ktorym ani słowa o wojennej "niesłusznej" przeszłości Chrząszczyńskiego. Wiedząc kto wpływowy mieszka w tamtym rejonie, łatwo odgadnąć kto też doprowadził do zmiany nazwy "niesłusznej" ulicy Nawet wiadomość o pogrzebie nie jest prawdziwa bo Chrząszczyński został pochowany w Toruniu a nie w Koszalinie W nekrologu zamieszczonym nastepnego dnia (3 maja 1969) przez "Prezydium Wojewódzkiego i Powiatowego Komitetu ZSL w Koszalinie" napisano już "uczestnik kampanii wrzesniowej, major rezerwy WP, odznaczony Krzyżem Walecznych i Krzyżem Partyzanckim...".

[lobo3]

Jest tez hasło w Wikipedii, troche "schowane" pod hasłem "Józef Baran".
-----------------------------------------------------------------------------------
Józef Baran (żołnierz NOW i NSZ)

Józef Baran vel Chrząszczyński ps. "Lucjan" – (ur. 18 marca 1899 w przysiółku Königsberg koło Woli Zarczyckiej powiat łańcucki, zm. 29 kwietnia 1969 w Koszalinie, pochowany w Toruniu) – kapitan artylerii Wojska Polskiego, członek Narodowej Organizacji Wojskowej, Narodowych Sił Zbrojnych i Narodowego Zjednoczenia Wojskowego.

Był synem Jana i Karoliny z domu Sawickiej. Ukończył gimnazjum rolne w Leżajsku. Zmobilizowany w 1918, był absolwentem III kursu rezerwowego Szkoły Podchorążych Artylerii w Poznaniu z 79 lokatą (1 grudnia 1920–18 marca 1921). Skierowany na praktykę dowódczą do 4 Dywizjonu Artylerii Ciężkiej. Po praktyce mianowany na stopień podporucznika z dniem 1 września 1921. Później do 1939 służył w 8 Pułku Artylerii Ciężkiej w Toruniu. Porucznik ze starszeństwem z 1 kwietnia 1923.

Od 1932 należał do Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, prowadził działalność turystyczną w wojsku, za działalność społeczną otrzymał w 1938 Srebrny Krzyż Zasługi.

Po wybuchu wojny obronnej 1939 r. został dowódcą Oddziału Zbierania Nadwyżek 8 pac, liczącego ok. 300 żołnierzy. Zgodnie z planami piątego dnia mobilizacji miał on być przewieziony do Ośrodka Zapasowego Artylerii Ciężkiej nr 4 w Przemyślu. W sytuacji niekorzystnego rozwoju wydarzeń wojennych kpt. J. Baran 4 września zdecydował przedostać się do Przemyśla. Jednakże tylko połowa żołnierzy była uzbrojona. W trakcie marszu z jego oddziału zdezerterowało ok. 150 żołnierzy, głównie pochodzących z mniejszości narodowych. J. Baran ostatecznie postanowił iść na pomoc oblężonej Warszawie. 18 września dotarł do skraju Puszczy Kampinoskiej, gdzie oddział został rozwiązany. Pojedynczy żołnierze na własną rękę mieli przedzierać się do stolicy lub Modlina. W nocy z 20/21 września kpt. J. Baran wraz z 13 żołnierzami przedostał się do Modlina, obejmując dowództwo 2 baterii 8 Pułku Artylerii Lekkiej. Za waleczność został odznaczony Krzyżem Walecznych. Po kapitulacji twierdzy 28 września dostał się w niewoli niemieckiej i został osadzony w obozie jenieckim Soldau (KL) w Działdowie.

Pod koniec października 1939 r. Niemcy wypuścili go na wolność. J. Baran powrócił w rodzinne strony do Leżajska i wkrótce zaangażował się w działalność konspiracyjną. Na przełomie lat 1939/1940 zaczął tworzyć w formie szkieletowej Batalion "Ziemi Leżajskiej" Organizacji Wojskowej Stronnictwa Narodowego (późniejszego NOW). 16 maja 1941 aresztowało go Gestapo i został osadzony w więzieniu w Przemyślu. Po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej w czerwcu 1941, wykorzystał uszkodzenie wybuchem bomby budynku więziennego i zbiegł. Udał się do Jarosławia. Do końca listopada 1942 ukrywał się gospodarstwie rolnym członka NOW we wsi Maleniska. Następnie wyjechał do swojej siostry Marii Lenczewskiej do Łosic w pow. siedleckim. Tam, pod fałszywym nazwiskiem Zakrzewski, podjął pracę w spółdzielni rolniczej. Jednocześnie został członkiem NSZ. W połowie lutego 1943 r. mianowano go komendantem Okręgu IVC Rzeszowskiego NSZ. Jednakże już w połowie tego roku powrócił do NOW, w którym otrzymał stanowisko szefa sztabu w komendzie Okręgu Rzeszowskiego. Po scaleniu NOW z AK objął funkcję oficera artylerii w komendzie Podokręgu Rzeszów AK. Spośród przedwojennych oficerów, podchorążych i podoficerów artylerii zaczął organizować szkielet dywizjonu artylerii. Dobrany zespół przeszedł przyśpieszone przeszkolenie z zakresu instrukcji strzelania i działoczynów. Szkolenie prowadzono na strzelnicy terenowej w lasach „Bażantarni” koło Łańcuta, a częściowo w lasach hr. Potockiego koło Brzózy Królewskiej.

Krótko po wyzwoleniu Leżajska był komendantem miasta. Zagrożony aresztowaniem przez NKWD, ukrywał się. Od 26 lutego do połowy 1945 r. był ponownie szefem sztabu w Okręgu Rzeszowskim NOW. W czerwcu 1945, zagrożony aresztowaniem przez UB, wyjechał do Koszalina, jako Józef Chrząszczyński podjął pracę w Państwowym Urzędzie Repatriacyjnym na stanowisku inspektora osadnictwa wojskowego. Działał jednocześnie w kombatanckim Związku Osadników Wojskowym. Wstąpił do Stronnictwa Ludowego (potem Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego), był m.in. wiceprezesem Powiatowego Zarządu w Koszalinie. Pełnił mandat w Powiatowej Radzie Narodowej.

Został aresztowany w sierpniu 1948.

Po rozwiązaniu Państwowego Urzędu Repatriacyjnego, od 1951, pracował w kierownictwie Związku Samopomocy Chłopskiej w Koszalinie, potem w Funduszu Wczasów Pracowniczych w Mielnie i kierownictwie koszalińskiego oddziału "Orbisu".

Od 1950 organizował struktury Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego w Koszalinie, był pierwszym prezesem Oddziału PTK w tym mieście. Był jednym z pierwszych przewodników turystycznych na tym terenie, organizatorem kursów dla przewodników, autorem licznych publikacji. Opracował m.in. przewodniki Koszalin, Mielno i okolice (1958), Koszalin i okolice. Działał społecznie także po przejściu na emeryturę w 1964. Awansowany do stopnia majora rezerwy, został odznaczony m.in. Medalem Zwycięstwa i Wolności (1957), Krzyżem Partyzanckim (1958), Złotą Odznaką PTTK (1959), Odznaką 1000-lecia Państwa Polskiego (1966), Honorową Odznaką za Zasługi dla Województwa Koszalińskiego (1967).

Został pochowany w Toruniu. Jego imię nosi szlak turystyczny, prowadzący z Góry Chełmskiej pod Koszalinem do Tychowa (nieco ponad 50 km).

W 2009 za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, za działalność na rzecz przemian demokratycznych w Polsce oraz działalność kombatancką i społeczną, za osiągnięcia w podejmowanej z pożytkiem dla kraju pracy zawodowej i działalności społecznej został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
------------------------------------------------------------------------------
Źródło: Wikipedia. Hasło: "Józef Baran"